تغذیه سنجاب طوسی، آجیل، دانه و میوه می باشد. همچنین آنها تخم پرندگان، حشرات و کرم ها را هم می خورند و حتی اگر چیز دیگری برای خوردن پیدا نکنند از لاشه حیوانات هم تغذیه می کنند.
بیشترین مشکلاتی که در سنجاب های خانگی مشاده می شود پوکی استخوان، انگل خارجی ، بیماریهای تنفسی و مسمومیت بوده است.
پوکی استخوان یک اختلال تغذیه ای است که در اثر کمبود کلسیم و فسفر یا ویتامین D یا اختلال در نسبت کلسیم به فسفر غذا بوجود می آید. در سنجابهایی که در ایران در منزل نگهداری می شوند بدلیل نوع تغذیه وکمبود منابع کلسیم و فسفر در جیره این عارضه زیاد دیده می شود. جهت پیشگیری از این امر، باید نوزادان به اندازه کافی شیر مادر را بخورند و پس از آن نیز مکمل های کلسیم دار به جیره اضافه شود.
سنجاب ها تقریبا تمام دانه ها، میوه ها و سبزیجات را می خورند. دانه ها شامل (غلات: گندم ، ذرت) و دانه های روغنی (مثل تخم آفتابگردان) و میوه ها شامل میوه های خشک ( گردو، فندق، بلوط ) و میوه های دیگر مثل سیب، انگور و سبزیجاتی نظیر کاهو وکلم همگی می توانند مورد استفاده سنجاب قرار گیرند. نکته بسیار مهم در تغذیه سنجاب مثل تمام جوندگان دیگر تنوع غذایی است.
بهتر است انواع مختلف غذا ها در اختیار سنجاب باشد تا انتخاب کند. برای سنجاب نیز تغییر جیره غذایی باید به آهستگی صورت گیرد.
در تابستان فعالیت سنجاب ها از صبح زود شروع می شود. سپس آنها در بعد از ظهر استراحت می کنند و دوباره ۲ ساعت قبل از غروب آفتاب شروع به فعالیت می کنند. سنجاب ها قبل از تاریکی هوا به آشیانه های خود بر می گردند، و به ندرت لانه های خود را در تاریکی ترک می کنند.
آیا سنجابها به خواب زمستانی می روند؟
در زمستان سنجاب ها زودتر به لانه بر می گردند و بیشتر در آشیانه خود می مانند. حتی در شرایط بد زمستان سنجاب ممکن است روزها آشیانه خود را ترک نکند. اما سنجاب درختی در فصل زمستان به خواب زمستانی فرو نمی رود.
برخی از سنجاب های زمینی در زمستان به خوابی عمیق فرو می روند. سنجاب های بالغ بطور معمول به تنهایی زندگی می کنند ولی ممکن است در سرمای شدید برای گرم نگه داشتن خود آشیانه خود را با سنجاب های دیگر شریک شود. وقتی که هوا گرم تر شد، میهمان ها آشیانه را ترک می کنند.
سنجاب های درختی در زیر پاهایشان ، بین پهنه پا و روی پنجه ها و بین انگشتان غدد عرقی دارند که بوی خاصی را هم تراوش می کند. سنجابها وقتی که گرم هستند و یا تحرک زیادی داشته اند جای پای خود را روی سطوح خشک می گذارند.
بوی ترشحات این غدد ، همچنین برای علامت گذاری قلمرو آنها استفاده می شود. اگر آشیانه سنجاب با هجوم کک ها یا مزاحم های دیگر مواجه شود، سنجاب از آنجا رفته و آشیانه جدیدی می سازد. برای همین است که در قلمرو آنها، تعداد آشیانه ها از تعداد سنجاب ها بیشتر است. سنجاب طوسی در خیلی از جاهای دیگر هم غیر از درختان لانه می سازد مثلا در اتومبیل های متروکه، دودکش ها ، ایوان های خلوت که کمتر رفت و آمد می شود .
وقتی که سنجاب احساس خطر بکند، بنابر غریزه طبیعی، در جایی که هست بدون حرکت می ماند. اگر روی زمین باشد به طرف نزدیکترین درخت می دود که بتواند برای فرار از آن بالا رود. اگر روی درخت باشد با فشار محکم بدنش به پوست درخت به دور تنه درخت می چرخد.
یکی از بیشترین مواقعی که سنجابها گاز می گیرند زمانی است که با دست به آنها غذا می دهیم. هیچ وقت غذا را بین انگشتانتان نگه ندارید، چون امکان اینکه انگشتانتان گاز گرفته شود زیاد است. آنها بندرت بر روی چیزی که می خورند تمرکز می کنند و حواسشان به اطراف است.
سنجاب ها جونده هستند و شاخه های درخت را برای تمیز کردن و تیز کردن دندانهایشان می جوند. به همین دلیل شما در محل زندگی سنجابها در جنگل ، ممکن است شاخه های زیادی بر روی زمین اطراف درخت های بزرگ ببینید. همچنین آنها سیم های برق را به همین جهت می جوند و میتوانند موجب قطعی برق شوند.
سنجاب ها با یک سری صدای جیر جیر با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند. این صداها توام با حرکات دم انجام می شود.
چرا سنجابها همه چیز را می جوند
انگل هایی از قبیل کک، شپش و کنه در موارد زیادی مشاهده شده اند. انگلهای خارجی علاوه بر خونخواری می توانند موجب انتقال بیماری شوند.
در مورد سنجابهای خانگی درمان انگل ها توسط دامپزشک و بوسیله دارو های اختصاصی میسر می باشد. در مصرف این داروها که سمی هستند باید دقت زیادی نمود زیرا در صورت بلعیده شدن توسط سنجاب میتوانند موجب مسمومیت شوند.
سنجاب ایرانی از گونه های با ارزش خاص ایران است. سنجاب ایرانی با طول ۱۹ تا ۲۳ سانتی متر، از نظر جثه متوسط است.
دمی بلند و پشمالو به طول ۱۲-۱۳ سانتی متر دارد. موهای پشت خاکستری قهوهای است و زیر بدن زرد رنگ است. رنگ موهای سرو سطح پشتی دم قرمز حنایی و سطح زیرین دم روشنتر است.
در جنگل های زاگرس هر چه از شمال به سمت جنوب پیش برویم از رنگ حنایی کاسته میگردد بطوری که در قسمتهای جنوبی زاگرس، رنگ به زرد نخودی تغییر مییابد. بطور کلی رنگ قرمز سر و دم، این سنجاب را از سایر سنجاب های ایرانی مشخص میسازد.
با توجه به اینکه اغلب سنجاب ها در ایران بوسیله تله گذاری گرفته شده و در شرایط بهداشتی مناسبی نگهداری نمی شوند، هر سنجابی را قبل از خرید بهتر است نزد دامپزشک ببرید.
سنجاب ها بیشترین فعالیت را در اواخر زمستان دارند ، وقتی که فصل جفتگیری فرا می رسد، نرها ماده ها را روی درختها دنبال می کنند. در این موقع سنجابها بسیار سریع روی شاخه های درختها می دوند و می پرند. وقتی که تعقیب و گریز به پایان می رسد زمان عشقبازی شروع می شود. سنجاب ماده قوی ترین نر را در فصل جفتگیری انتخاب می کند.
تشخیص جنسیت سنجاب مثل بچه گربه هست: در بچه سنجاب های نر، فاصله بین مقعد حیوان و برآمدگی ادراری تناسلی بیش از ماده می باشد. در سنجاب نر بالغ آلت تناسلی قابل مشاهده است. سنجاب های نر در اسارت معمولا بیشتر از ماده عمر می کنند.
مدت زمان بارداری در گونه های کوچک جثه سنجاب ۳۳ روز و در گونه های بزرگتر مانند سنجاب طوسی و Fox Squirrels حدود ۶۰ روز طول می کشد. بچه سنجاب ها معمولا در اوایل بهار بدنیا می آیند
مینانگین تعداد بچه سنجاب ها در هر زایمان ۴ تاست. نوزاد سنجاب در هنگام بدنیا آمدن بدون مو است و دندان ندارد و طولش حدود ۲/۵ سانتی متر است و ۳۵ گرم وزن دارد. چنانچه اوضاع محیط زیستی مناسب باشد، سنجابها یکبار دیگر در اواسط تابستان زایمان میکنند.
سنجاب در مقایسه با خرگوش و همستر خیلی دیرتر اهلی می شود و بیشتر احتمال دارد که گاز بگیرد. دندان های سنجاب مانند همستر و خرگوش دائما در حال رشد است و برای سائیده شدن طبیعی آنها، حیوان مرتب اشیاء را می جود.
قفس سنجاب باید به اندازه کافی بزرگ باشد ( حدود یک متر ). کف قفس سنجاب را میتوان با پوشال، کاغذ یا برگ درخت پر کرد. برای لانه نیز می توان از یک کوزه سفالی استفاده کرد. می توان داخل قفس شاخه های ضخیم درخت را قرار داد. قرار دادن شاخه های ضخیم درخت ، شرایط مناسبی را برای بازی و فعالیت سنجاب بوجود می آورد. بهتر است درب قفس طوری باشد که سنجاب نتواند آنرا باز کند.
سنجاب نیز (مانند همستر) اغلب در گوشه خاصی از قفس ادرار یا مدفوع می کند. این محل را می توان هر چند وقت تمیز کرد. ولی دقت کنید که سنجاب مانند خرگوش، مدفوع خواری هم دارد بنابراین زیاد در این فکر نباشید که هر روز تمام مدفوع در قفس را تمیز کنید. لانه سنجاب و ظروف غذا نیز باید بطور مرتب تمیز شده و باقیمانده های سبزی و میوه هر روز جمع شوند.
سنجاب ها اغلب به خواب زمستانی می روند. در بعضی اوقات در منزل هم این اتفاق می افتد. در صورت بروز این پدیده نباید مزاحمتی برای حیوان ایجاد شود .
سنجاب ها ( Squirels ) پستاندارانی گیاهخوار هستند. آنها عمدتا از میوه و دانه ها در طبیعت تغذیه می کنند. آنها در طبیعت اغلب در جنگل ها و در سوراخ هایی که معمولا خودشان در درخت ایجاد کرده اند زندگی میکنند. همه ما توانایی بالا رفتن از درخت، را دیده ایم.
سنجاب حیوان خاصی است که خود را با انسانها وفق داده و یاد گرفته که با انسانها زندگی کند. به همین دلیل گاهی بعنوان حیوان خانگی (پت) هم نگهداری می شود.
در این مورد همیشه بحث و جدل بین مردم علاقمند به نگهداری سنجاب بعنوان حیوان خانگی و طرفداران حفظ محیط زیست بوده است. طرفداران نگهداری سنجاب در منزل ، کیفیت خوب نگهداری و حمایتشان از این حیوان زیبا در منزل را دلیل کار خود می دانند و طرفداران محیط زیست شکار و احتمال انقراض آنها در حیات وحش را دلیل مخالفتشان بیان می کنند. طول عمر سنجاب تقریباً ۶ سال می باشد ولی اکثر سنجاب های شهری کمتر از یکسال زندگی می کنند.
سنجاب جونده ای است نیمه اهلی، این حیوان در کشورهای اروپایی جزو حیوانات اهلی محسوب نمی شود و در اطراف خانه ها آزادانه زندگی میکند. در ایران چند سالی است که نگهداری آن در منازل رایج شده است.
سنجاب از خانواده جوندگان می باشد. قدمت سنجاب طوسی به ۵۰ میلیون سال می رسد و اسم اش ( Squirel ) ریشه یونانی دارد. ارسطو کلمه (Skiouros) را برای آن به کار برده، Skia به معنی سایه و Oura به معنی دم می باشد. بنابراین معنی آن می شود (کسی که زیر سایه دمش می نشیند). قرنها بعد فرانسویها یک اسم به نام (esquirel) برای وصف این حیوان ساختند که بعد تبدیل به Squirrel شد.
وقتی صحبت از سنجاب می شود ، منظور همان سنجاب درختی است. سنجاب زمینی و سنجاب پرنده هم جزو خانواده سنجابها هستند. همچنین پستاندارانی مانند موش کیسه دار، موش خرمای کوهی نیز خویشاوند سنجاب ها هستند.
سنجاب طوسی یکی از شناخته شده ترین سنجابها هستند. سنجاب های طوسی رنگ های متفاوتی دارند. بعضی از آنها قهوه ای هستند و به رنگ مشکی و سفید یکدست هم وجود دارند. طول سنجاب طوسی بطور متوسط به ۴۰ سانتیمتر و وزن آن به ۴۵۰ گرم می رسد. اکثر آنها در نیمکره شمالی ساکن هستند.
تغذیه سنجاب خانگی
سنجاب های قرمز از نوع طوسی خود کوچکتر هستند (۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر طول). رنگ موی آنها از قرمز تا مشکی متغیر است. اکثر آنها دارای شکم سفید و دم بلند قرمز رنگ می باشند. سنجاب قرمز در جنگلهای کاج و صنوبر یافت می شود.
کودکان در سالهای نخست زندگی علاوه بر اینکه بازیهای تکاملیشان را ادامه میدهند با تمرین نگهداری و مراقبت از حیوان خانگی در واقع مهارتهای مراقبت و حمایت از دیگری را تمرین میکنند.
کودکان ۳ ساله کم کم به بازی با حیوانات علاقه نشان می دهند . به عقیده دانشمندان علم تکامل روانشناسی، کودکان براساس تکامل خود ، به بازیهای مختلف علاقه نشان می دهند.
از لحاظ تکاملی ، انسانهای نخستین پس از کشف آهن به کار دامداری و کشاورزی مشغول شدند. بر این اساس دانشمندان معتقدند ما بخشی از فعالیتهای تکاملی اجدادمان را به ارث برده ایم و در دوران کودکی آن را بازسازی میکنیم.
همینطور که کودک بزرگتر میشود نوع بازی او نیز تغییر کرده و به مراقبت از حیوانات و نگهداری آنها علاقه پیدا میکند. به عقیده متخصصان این رفتار کودک مربوط به عصر دامپروری انسان بوده است بنابراین در این سن کودکان به بازی با جوجه یا بره و گوسفند و گربه علاقه پیدا میکنند.
خرید جوجه برای کودکان
با بزرگتر شدن کودک، بازی و علاقه او نیز از دامپروری و نگهداری حیوانات به سمت پرورش گیاه سوق پیدا میکند. به عقیده روانشناسان تکاملی، کودکان در واقع بازی کشاورزی اجداد خود را دنبال میکنند وقتی او از دوران کودکی پای به دوران نوجوانی میگذارد به صنعتگری و عصر صنعت نزدیک تر میشود و علاقه به کشف ماهیت وسایل مختلف دارد. به عقیده این دانشمندان این رفتار غریزی از نسلی به نسل دیگر انتقال پیدا کرده و با بازیهای تمرینی و مهارتی کودک ادامه پیدا میکند.
نگهداری جوجه مرغ در منزل
دکتر علی همت یارزاده، روانشناس با اشاره به این مطلب میگوید:
کودکان در این سن یاد میگیرند تا از حیوانات مراقبت کنند. کودکان از بازی با این حیوانات احساس رضایت و مفید بودن بیشتری داشته و حس میکنند که هم نقش پدر و هم نقش مادر را برای او دارند.
کودک در این حالت تمرین میکند تا مانند پدر برای حیوان خانگی غذا تهیه کرده و مثل یک مادر از او مراقبت کند. این سبک بازی کودکانه به رشد مهارتهای زندگی او کمک کرده و او در این تمرینها هم مهارتهای پدرانه و هم مهارتهای مادرانه را یاد میگیرد. از این رو توجه به علایق کودکان به حیوانات را نباید بیاهمیت دانست. اگرچه در دنیای امروز ما، امکان نگهداری از حیوانات خانگی به سادگی میسر نیست، اما توجه به این مسئله نیز خارج از اهمیت نیست.
نگهداری بره و بزغاله در منزل
کودک در بازی و مراقبت از حیوانات علاوه بر اینکه مهارتهای اجتماعی و زندگیاش رشد پیدا میکند، به لحاظ هوشی نیز دچار تحول میشود.
الهه شفایی، روانشناس در این مورد اینطور عقیده دارد:
“طبق گفته پیاژه، روانشناس شناختی کودکان، کودکان هر چه در دو سال اول کودکی محرک های محیطی بیشتری دریافت کنند، به لحاظ هوشی نیز رشد بیشتری خواهند کرد و مراحل رشدشان را با موفقیت طی میکنند. کودکان معمولاً تا قبل از سن سه سالگی فکر میکنند همه اشیای متحرک زندهاند، ولی بعد از مدتی متوجه میشوند که برخی اشیا جاندار نیستند.
روانشناسی کودک و حیوانات
از این رو تا وقتی که کودک درک نکرده ماشین کوکی اتاقش موجود زنده نیست فرقی بین جوجه و ماشین نمیگذارد. اما وقتی این تفاوت را متوجه شد گرفتار ترس از جوجه میشود. این ترس نشانگر تکامل رشدی کودک است زیرا کودکی که از حیوانات نمیترسد امکان دارد بیمحابا به آن دست بزند و وقتی آن را لمس کرد، متوجه تفاوتهای آن با حیوانات اسباببازیاش شده و ناگهان بترسد.
نگهداری بره بعنوان حیوان خانگی
این ترس کودک نشانگر آغاز تشخیص او میان جانداران و اشیای بیجان است و این تجربه در نهایت به کودک کمک میکند تا به تکامل رشد شناختی برسد. بنابراین کودک با داشتن حیوانات خانگی یک گام به جلو بر خواهد داشت.”
نگهداری جوجه مرغ
با این تفاسیر تهیه یک حیوان خانگی برای کودک مفید است. البته در این مورد باید به مسائل بهداشتی و فرهنگ زندگی خانوادگی نیز توجه کرد. این روزها اکثر خانواده ها ترجیح می دهند برای کودکان شان جوجه بخرند. نگهداری از جوجه در خانه با فرهنگ ما مطابقت بیشتری داشته و به نظر میرسد خطر کمتری نیز برای کودک داشته باشد.
خرید خرگوش برای بچه ها
دکتر همت یارزاده در مورد مراقبت روانی کودک هنگام بازی با جوجهها میگوید:
“کودکان زیر سه سال هنوز به بلوغی نرسیدهاند که خشم خود را کنترل کنند و آنها ممکن است خشم و عصبانیتشان را روی جوجه خانگی خالی کنند.
کودکان بزرگتر نیز قادرند از حیوانات بزرگتر مراقبت کنند بنابراین بهتر است جوجههای خیلی کوچک را برای آنها نخرید.
خرید مرغ و خروس برای کودکان
والدین مراقبت رفتار کودک با جوجهاش باشند تا وقتی که مطمئن شوند کودک آنقدر بزرگ شده تا توانایی مراقبت از حیوان را داشته باشد. در این زمینه والدین نقش الگوهایی را برای کودک بازی میکنند که میتوانند از جوجهها مراقبت کنند و کودک شیوه رفتار با حیوان را یاد میگیرد.
در این دوره باید با کوکان با ملایمت رفتار کرد و نباید آنها را به خاطر برخی عملکردهای ناعاقلانه سرزنش کرد. باید به کودکان یاد داد که جوجهها مانند خود او نیازمند آب و غذا و فعالیت بدنی هستند و مدتی از روز میبایست برای استراحت و بازی آنها اختصاص داد، اگر کودک از مراقبت از جوجهاش منصرف شد، باید جایگاه جدید برای جوجه پیدا کرد.
روانشناسی خرید حیوانات خانگی برای کودکان
نگهداری از یک حیوان مانند جوجه باعث افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس او می شود ، ارتباط غیرکلامی، یکدلی و همدلی او رشد می کند و کودک با به کار گرفتن سبک خودگویی تفکرات ، رازهایی شخصی برای خود داشته باشد. بدلیل این که این حیوانات عمر کوتاهی دارند ، کودک در ارتباط با حیوانات فرایندهای زندگی را از تولد گرفته تا بیماری و مرگ تجربه و درک میکند.
کودکان در ارتباط با حیوانات هم ارتباط با دیگران را فراگرفته و هم دوست داشتن و عاطفه را تجربه میکنند، آنها از طرف دیگر فقدان و عزا را نیز تجربه میکنند.
تمایل کودکان به نگهداری حیوانات خانگی
خانم شفایی در این مورد میگوید:
به هر صورت جوجه ها عمر کمی دارند و ممکن است به هر دلیلی از بین بروند. هنگام مرگ جوجه کودک احساس فقدان را تجربه میکند. بنابراین طبیعی است که فرآیند سوگ و عزاداری را در کودک ببینیم. این فرآیند، باعث تکامل کودک خواهد شد و کودک کم کم با مسئله فقدان آشنا می شود.
از دست دادن حیوان خانگی
به هر حال در این دوره کودکان به لحاظ عاطفی بسیار رشد میکنند و بطور کلی کودکانی که از حیوانی نگهداری می کنند مسئولیت پذیری و مراقبت را یاد میگیرند. اما کودکانی که حیوانات خود را آزار میدهند، هنوز احساس مسئولیت نسبت به حیوان خانگی را به درستی نپذیرفتهاند.
خرید گربه برای کودکان
در این مورد دکتر همت یارزاده عقیده دارد که در صورتی که حیوانآزاری از سوی کودک ادامه پیدا کند، احتمال بروز مشکلات عاطفی در کودک وجود دارد و احتمال این که آنها در بزرگسالی مشکلات روانپزشکی پیدا کنند، زیاد است. اما خانم شفایی بر این باور نیست و می گوید رواشناسان بر این اعتقاد نیستند که کودکانی که حیوانآزاری میکنند، حتماً به اختلالات روانی در بزرگسالی مبتلا میشوند.